Hoe is de energiemarkt georganiseerd?

Op de geliberaliseerde of vrijgemaakte energiemarkt, d.w.z. waar de concurrentie speelt, hebt u hoofdzakelijk te maken met twee soorten spelers: een leverancier en een distributienetbeheerder. 

Daarnaast spelen nog andere bedrijven of instellingen een rol in de energiebevoorrading en de goede werking van de markt:

• de producenten of invoerders van energie
• de beheerder van het hogedrukgastransportnet
• de beheerder van het hoogspanningstransportnet
• de federale regulator, de CREG
• de gewestelijke regulators (in Brussel: Brugel)
• de Ombudsdienst voor Energie.

Bekijk deze afbeelding in het groot of download als PDF

De energiebevoorradingsketen

De liberalisering of vrijmaking van de energiemarkt (in Brussel sinds 2007) heeft als doel een einde te maken aan bepaalde monopolies en de consument zijn leverancier vrij te laten kiezen. Concreet moeten de productie, het transport, de distributie en de levering van gas en elektriciteit door aparte bedrijven worden verzorgd.

Producenten en invoerders

Alles begint met de productie van elektriciteit en de invoer van gas. Verschillende bedrijven beconcurreren elkaar om hun energie te verkopen aan de energieleveranciers, die de energie op hun beurt verkopen aan hun klanten. Het is echter mogelijk dat hetzelfde bedrijf zowel energie produceert als energie verkoopt aan consumenten.

Transportnetbeheerders (TNB's)

Er zijn er twee: Elia voor elektriciteit en Fluxys voor gas.

• Het is hun taak om het hoogspanningsnet en het hogedrukgasnet te organiseren, uit te breiden en te onderhouden. Dankzij die netten kan de energie worden getransporteerd van de elektriciteitscentrales en de gasterminals tot de grote industriële klanten of de gewestelijke distributienetten.
• Zij zorgen voor de onderlinge verbinding van hun netten met die in de buurlanden.

Distributienetbeheerders (DNB's)

In Brussel is er één (Sibelga), in de andere gewesten zijn er verschillende. Elke distributienetbeheerder heeft het netmonopolie in zijn werkgebied.

• Distributienetbeheerders zetten de door Elia getransporteerde hoogspanning om in middenspanning en laagspanning en brengen de stroom tot bij u. Ook de hoge druk waarmee Fluxys het gas aanvoert wordt verlaagd zodat u het gas in uw woning kunt gebruiken.
• Om de energie tot bij u te brengen, zorgt uw DNB voor het beheer, de aanleg en het onderhoud van een uitgebreid net van kabels en leidingen. Dat net loopt tot de meters.
• De DNB valideert ook de meterstanden die ze bij u opneemt en geeft ze door aan de leveranciers.
• Daarnaast hebben de DNB's steeds meer zogenaamde openbaredienstverplichtingen. Wat Sibelga betreft, gaat het om de verlichting van gemeentelijke wegen en de energiebevoorrading van beschermde klanten en bij festiviteiten in de openbare ruimte.

Energieleveranciers

• Leveranciers verkopen de energie die ze bij de producenten/invoerders hebben gekocht door aan hun klanten. Ze bieden daarbij verschillende tarieven, soorten contracten en energiebronnen aan.
• Als je sinds de liberalisering van de energiemarkt een contract hebt getekend bij een leverancier, dan heb je een commerciële leverancier. Zo niet ben je nog klant bij de standaardleverancier.
• Zij factureren je niet alleen de energie die je verbruikt, maar rekenen ook de kosten van de andere spelers in de keten aan, d.z. de kosten voor het gebruik van de netten en diverse heffingen.

Dan zijn er nog enkele instellingen die de goede werking van de energiemarkt controleren:

De federale regulator, de CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) (www.creg.be), gaat na of alle marktspelers de regels respecteren. De CREG geeft de overheid advies, keurt de transporttarieven goed en berekent het sociaal tarief.

Brugel is de regulator op de energiemarkt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze instelling levert licenties af aan leveranciers die in het Gewest actief willen zijn en controleert Sibelga en Elia (voor het Brusselse deel van het hoogspanningsnet). Daarnaast kent Brugel ook groenestroomcertificaten toe en controleert de distributietarieven van Sibelga. In Vlaanderen wordt deze rol vervuld door de Vreg, in Wallonië door de Cwape (website in het Frans).

Ten slotte kunt u een beroep doen op de Ombudsdienst voor Energie  als u er niet in slaagt om een geschil met een elektriciteits- of gasbedrijf op te lossen.