Alles over energie in Brussel. Een initiatief van Sibelga
nl menu
Logo energids

Wat is collectief zelfverbruik?

Wat zou u ervan vinden als u de overtollig geproduceerde stroom van een naburige fotovoltaïsche installatie kon overkopen, in plaats van die van het net af te nemen? Dat is in grote lijnen het principe van collectief zelfverbruik.

Op dit moment mogen eigenaars van zonnepanelen hun overtollige elektriciteit niet aan  buren verkopen. Toch wint het idee langzaam terrein ...

Wat is zelfverbruik?

Liggen er zonnepanelen op uw privéwoning? Dan is zelfverbruik interessanter. Hierbij verbruikt u uw eigen elektriciteit meteen zelf in plaats van die op het net te injecteren.

Dit veronderstelt natuurlijk dat u de wasmachine best gebruikt wanneer de panelen op volle capaciteit draaien. Dat is niet alleen milieuvriendelijker, maar financieel ook interessanter dan de vereiste stroom af te nemen van het net. En dit zal nog meer het geval zijn wanneer er een einde komt aan het 'compensatie'-principe (terugdraaiende meter).

Collectief zelfverbruik: elektriciteit delen met buren

Collectief zelfverbruik vertrekt van hetzelfde principe, maar dan toegepast op een buurt, wijk of straat. Het gaat uiteraard om fotovoltaïsche installaties met een bepaald vermogen die overtollige elektriciteit produceren.

Opgelet! Verwar collectief zelfverbruik niet met een microgrid, want dat werkt in een gesloten circuit, onafhankelijk van het 'grote net'. Bij collectief zelfverbruik blijft men wel degelijk aangesloten op het net. Dit om er stroom af te halen als de panelen onvoldoende energie leveren, en om overtollig geproduceerde elektriciteit er terug op te injecteren.

Enkele concrete voorbeelden

Profiteren van een grote fotovoltaïsche installatie in de buurt

Nemen we een school die een groot aantal zonnepanelen heeft.
In het weekend en tijdens schoolvakanties, vooral dan in juli en augustus, wordt de geproduceerde elektriciteit niet verbruikt.

Op zo’n momenten kan de school dan stroom aan de buren leveren, tegen een voor beide partijen zeer aantrekkelijke prijs.

Een coöperatieve tussen buren

Buren zouden zich in een coöperatieve kunnen verenigen om samen, elk naar vermogen, te investeren in een grote fotovoltaïsche installatie. Dat is al het geval in mede-eigendommen. In het geval van collectief zelfverbruik zouden de panelen echter niet op elk dak apart worden geïnstalleerd. Wel zou dat dan zijn op een groot gebouw in de buurt waarvan het dak beschikbaar is en de eigenaar interesse heeft om deel te nemen.

Wat zijn de voordelen van collectief zelfverbruik?

  • De betrokkenen kunnen energie kopen/doorverkopen tegen een voor beide partijen gunstige prijs.
  • Hernieuwbare energiebronnen, die van nature fluctueren, worden maximaal benut wanneer ze voorhanden zijn.
  • Het evenwicht op het net blijft beter bewaard; het beheer van stroomafname en -injecties van prosumenten op het net is namelijk zeer complex.
  • De bestaande netinfrastructuur wordt geoptimaliseerd in plaats van nieuwe lijnen/krachtcentrales bij te bouwen.
  • Het bevordert de verspreiding en het gebruik van gedecentraliseerde groene productie.

Enkele basisvoorwaarden voor collectief zelfverbruik

1. De wetgeving

De wetgeving legt momenteel een reeks technische normen en regels op voor wie elektriciteitsproducent en -leverancier wil worden.

Gelukkig evolueert de reglementering van de verschillende gewesten. Zo wordt gesleuteld aan een wettelijk kader dat de uitwisseling van energie en geld nodig voor collectief zelfverbruik, mogelijk maakt.

2. Limieten van het elektriciteitsnet

Het collectief delen van een lokale productie is alleen mogelijk voor gebouwen waarvan de elektriciteitsinstallatie op dezelfde laagspanningscabine is aangesloten. Dit beperkt dus de mogelijkheden.

3. De rechtsvorm

De collectieve producenten-consumenten (prosumenten) moeten zich laten vertegenwoordigen door een rechtspersoon (bedrijf, vereniging, ...). Die is dan de enige contactpersoon van de distributienetbeheerder (Sibelga in Brussel) en moet zich vooral bezighouden met het organiseren van de klantengemeenschap.

Deze rechtspersoon moet ook de financiële stromen beheren (uitgifte van facturen en ontvangst van betalingen).

4. Follow-up verbruik

Om de hoeveelheid verbruikte elektriciteit op het grote net en dat van de naburige producent op de voet te kunnen volgen, zijn nauwkeurige meetgegevens nodig. Dit is enkel mogelijk als elke klant een slimme meter heeft, want alleen die kunnen een dergelijke complexiteit te beheren.

Naast de technische kant van het verhaal, kan men zich ook afvragen wie die vertrouwelijke verbruiksgegevens zal behandelen. Juridisch gezien is de distributienetbeheerder (Sibelga in Brussel) goed geplaatst om op te treden als een neutrale, onafhankelijke 'vertrouwde derde', aangezien die geen financieel belang heeft bij de operatie.

5. Tarieven voor gebruik van het laagspanningsnet

Om lokaal geproduceerde energie te delen, maken lokale klanten noodzakelijkerwijs gebruik van het openbare laagspanningsnet. Voor dit gebruik moet natuurlijk betaald worden, net zoals dat nu al het geval is voor de klassieke levering van elektriciteit. Maar omdat slechts een klein deel van het net wordt gebruikt, zal de prijs hiervoor wel lager liggen.

De marktregulator (Brugel in Brussel) zal akkoord moeten gana om speciale tarieven toe te staan, aangezien de elektriciteitsprijzen door de overheid worden gereguleerd.

Proefprojecten in Europa 

De Europese Unie bevordert het beginsel van zogenaamde lokale energiegemeenschappen. Collectief zelfverbruik is een van de manieren om zo'n lokale gemeenschap te creëren, op een virtuele en vrij flexibele manier. Zo kan elke klant die op dezelfde laagspanningscabine is aangesloten, de gemeenschap vlot binnenkomen of verlaten.

In verschillende Europese landen en België worden proefprojecten bestudeerd.

Lees meer over het allereerste proefproject voor collectief zelfverbruik in Brussel dat werd opgestart in 2020.

Mis onze nieuwe tips niet

Schrijf je in op onze nieuwsbrief en krijg maandelijks praktische energieweetjes.

Wij gebruiken je e-mailadres enkel voor onze nieuwsbrief. Beloofd! Lees er alles over in ons privacybeleid.

Vond u dit artikel nuttig?
Hoe kan dit artikel beter volgens u?

Wij gebruiken je e-mailadres enkel voor onze nieuwsbrief. Beloofd! Lees er alles over in ons privacybeleid.

Tips om energie te besparen!

Wij gebruiken je e-mailadres enkel voor onze nieuwsbrief. Beloofd! Lees er alles over in ons privacybeleid.